Badania edukacyjne odnoszą się do różnych metod badawczych, w których jednostką oceny mogą być różne aspekty edukacji, nie ograniczając się wyłącznie do badania stylu nabywania wiedzy przez uczniów, stosowanych metod nauczania, kształcenia nauczycieli czy dynamiki i procesów obserwowanych klasach w trakcie zajęć. Istnieje wiele dyscyplin, których poruszana jest kwestia badań edukacyjnych – są to m.in. psychologia, socjologia, antropologia, filozofia czy pedagogika. Specyfika badań edukacyjnych polega na tym, że muszą być interpretowane w kontekście, w którym zostały wykonane – nie mogą być przekładane dla każdej grupy, miejsca i czasu, stąd potrzeba wykonywania badań edukacyjnych w sposób dość rygorystyczny oraz systematyczny.
W jednej spośród najbardziej znanych książek na temat badań edukacyjnych (Podstawy badań edukacyjnych Gary’ego Andersona) określono 10 cech, które dość dokładnie charakteryzują obszar badań edukacyjnych:
- badanie edukacyjne próbuje rozwiązać problem
- badanie polega na gromadzeniu możliwie najbardziej aktualnych danych
- badanie opiera się na rzeczywistych doświadczeniach oraz przesłankach empirycznych
- badanie wymaga dokładnej obserwacji i opisu
- badanie na ogół zakłada starannie zaprojektowane procedury badawcze oraz wnikliwą analizę
- badanie podkreśla rozwój zasad i teorii, które pomogą w zrozumieniu, przewidywaniu, kontroli i poprawie sytuacji w sektorze edukacyjnym
- badania wymagają posiadania specjalistycznej wiedzy w tej dziedzinie oraz kompetencji w obszarze metodologii i umiejętności technicznych w zbieraniu i analizie danych
- badania próbują znaleźć obiektywne, bezstronne rozwiązanie problemu
- badanie powinno być ukierunkowane na konkretny cel badawczy
- badania są dokładnie rejestrowane i publikowane.
Istnieją dwa główne podejścia w badaniach edukacyjnych: akademickie oraz praktyczne. Badania naukowe skupiają się na dokładnej charakterystyce segmentu edukacyjnego i rozwoju nauk (pedagogiki, psychologii, socjologii itp.). Badacze w tym podejściu starają się sprawdzać, modyfikować i ulepszać istniejące teorie odnoszące się do edukacji. Drugie podejście, praktyczne, odnosi się do poszukiwania informacji, które mogą być bezpośrednio stosowane w sektorze edukacyjnym. Badacze w tym podejściu starają się znaleźć rozwiązania istniejących problemów edukacyjnych.
Badania edukacyjne w Polsce należą do jednego z najbardziej rozwijających się segmentów ilościowych badań społecznych w ciągu ostatnich lat. Uzyskane wyniki stanowią ciekawy materiał badawczy oraz dydaktyczny.